W dotychczasowych wpisach poświęconych tematyce spółki cywilnej udało mi się przedstawić Państwu czym jest spółka cywilna, jak ją założyć i jakie wymogi musi spełnić jej umowa, jak wnieść wkłady do spółki i na czym polega współwłasność majątku spółki pomiędzy jej wspólnikami, status spółki cywilnej jako wierzyciela i dłużnika oraz pracodawcy i opisać zasady prowadzenia jej spraw i reprezentowania przez wspólników. W dzisiejszym wpisie, pierwszym z trzech kolejnych dotyczących kwestii podatkowych związanych ze spółką cywilną, chciałbym z kolei pochylić się nad podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k ustawy z dnia 9 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, dalej jako: u.p.c.c., zawarcie przez wspólników umowy spółki cywilnej podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (na gruncie tej ustawy spółka cywilna jest traktowana na równi ze spółką osobową – art. 1a pkt 1 u.p.c.c.). Zobowiązanymi do zapłaty podatku są solidarnie wszyscy wspólnicy (art. 4 pkt 9 u.p.c.c. w zw. z art. 5 ust. 2 u.p.c.c.). W ciągu 14 dni od dnia zawarcia umowy spółki cywilnej wszyscy wspólnicy są więc zobowiązani do złożenia do właściwego ze względu na siedzibę spółki Naczelnika Urzędu Skarbowego deklaracji PCC-3 i wpłaty w tym terminie podatku (art. 10 ust. 1 u.p.c.c.).

Wysokość podatku od zawarcia umowy spółki cywilnej wynosi 0,5% od wartości wkładów wnoszonych przez wspólników do spółki cywilnej (art. 7 ust. 1 pkt 9 u.p.c.c. w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 8 lit. a u.p.c.c.). Przepis art. 6 ust. 1 pkt 8 lit. a u.p.c.c. nie wymaga, aby określona w umowie wartość wkładów wnoszonych do spółki cywilnej odpowiadała ich wartości rynkowej (tak jak ma to miejsce np. w przypadku umowy sprzedaży). Jednakże, jak wstępnie wskazałem we wpisie dotyczącym majątku spółki cywilnej zawsze sugeruje Klientom, aby zawierając spółkę cywilną wspólnicy wprost określali w umowie wartość jej wkładów (przy czym nie ma wymogu, aby oszacowania wartości dokonał biegły). Kwestia ta ma związek z uprawnieniem Urzędu Skarbowego do samodzielnego określenia wartości wkładów i ustalenia wysokości podatku. Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 3 u.p.c.c.: jeżeli podatnik nie określił wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej lub wartość określona przez niego nie odpowiada, według oceny organu podatkowego, wartości rynkowej, organ ten wezwie podatnika do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia, w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, podając jednocześnie wartość według własnej, wstępnej oceny.

W przypadku, w którym zakładając spółkę cywilną wspólnicy zawierają jej umowę w formie aktu notarialnego (bo np. wnoszą wkładem nieruchomość bądź użytkowanie wieczyste) to podatek PCC pobierze od wspólników notariusz przy samym zawieraniu aktu notarialnego i wpłaci następnie podatek do właściwego Urzędu Skarbowego przedkładając jednocześnie odpis umowy spółki, co zastępuje deklarację PCC (art. 10 ust. 2 u.p.c.c.). Wspólnicy nie będą więc musieli wypełniać deklaracji i wpłacać podatku na własną rękę. Jak już wspomniałem, umowa spółki cywilnej może być w zasadzie zawarta w dowolnej formie. Jeżeli jednak wspólnicy jako wkład wnoszą składnik majątku, do którego przeniesienia własności ustawa wymaga stosownej formy czynności prawnej to także umowa spółki cywilnej musi być w tej formie sporządzona.

Jeżeli będą Państwo zawierali kiedykolwiek umowę spółki cywilnej (bądź umowę jakiejkolwiek innej spółki) przed notariuszem to proszę pamiętać, że notariusz musi pobrać podatek przy samym zawarciu aktu notarialnego. Dlatego też najlepiej mieć przy sobie odpowiednią ilość gotówki. Notariusz bowiem jest w pełni uprawniony do odmówienia przeprowadzenia czynności notarialnych jeżeli stawający (w tym przypadku wspólnicy spółki cywilnej) nie przekażą mu od razu kwoty na zapłatę podatku PCC (art. 10 ust. 3 u.p.c.c.).

Jak wspomniałem we wpisie dotyczącym majątku spółki cywilnej, wnosząc wkłady wspólnicy mogą przenieść prawo własności składników majątku na spółkę (a właściwie na wszystkich wspólników z uwagi na brak podmiotowości spółki cywilnej na gruncie prawa cywilnego) bądź przekazać te składniki majątku jedynie do używania. Także w przypadku oddania składników majątku spółce cywilnej tylko do używania powstaje obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych, na takich samych zasadach jak w przypadku przeniesienia własności rzeczy tytułem wkładów.

Takiemu samemu opodatkowaniu podatkiem PCC jak w przypadku zawarcia umowy spółki cywilnej, podlegać będzie także każda późniejsza zmiana tej umowy przez wspólników, jeżeli w wyniku tej zmiany wspólnicy będą wnosić dalsze wkłady (zarówno dotychczasowi wspólnicy jak i nowo przyjęci) – art. 1 ust. 1 pkt 2 u.p.c.c.

Częstym sposobem dofinansowania prowadzonej działalności gospodarczej jest udzielenie jej pożyczki przez wspólników. Zasadniczo zawarcie umowy pożyczki podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych – nie inaczej jest w przypadku udzielenia tej pożyczki spółce cywilnej przez jej wspólników. W tym jednak wypadku obowiązują trochę inne zasady niż gdyby pożyczki spółce cywilnej udzielała osoba trzecia, nie będąca wspólnikiem. Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 3 pkt 1 u.p.c.c. udzielenie spółce cywilnej pożyczki przez jej wspólnika jest traktowane nie jako pożyczka, ale jako zmiana umowy spółki powodująca podwyższenie wkładu. Taka pożyczka jest opodatkowana stawką podatku w wysokości 0,5% (art. 7 ust. 1 pkt 9 u.p.c.c.), a zobowiązanymi do zapłaty podatku są solidarnie wszyscy wspólnicy w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy pożyczki.

Z kolei jeżeli spółce cywilnej pożyczki udzieli osoba trzecia, nie będąca wspólnikiem to taka pożyczka nie będzie już traktowana jako zmiana umowy spółki powodująca podwyższenie wkładu ale jako zwyczajna pożyczka. Kwestia ta nie ma jednak wpływu na samą wysokość stawki podatku, która też wynosić będzie 0,5% od wartości udzielonej pożyczki (art. 7 ust. 1 pkt 4 u.p.c.c.). Obowiązek złożenia deklaracji podatkowej i zapłaty podatku również ciążyć będzie solidarnie na wszystkich wspólnikach, którzy występują jako pożyczkobiorca – art. 4 pkt 7 u.p.c.c.

W razie wszelkich wątpliwości co do sposobu określania wartości wkładu, obliczania podatku PCC czy wypełniania deklaracji podatkowej – zapraszam oczywiście do kontaktu🙂