FUNDACJA RODZINNA – JAK ZAŁOŻYĆ?

W poprzednim wpisie opisałem założenia jakie stoją za wprowadzeniem do polskiego porządku prawnego nowego podmiotu jakim będzie fundacja rodzinna.

Dzisiaj natomiast chciałbym się skupić w jaki sposób podmioty te (oczywiście gdy ustawa już wejdzie w życie) będzie można założyć.

Fundacja rodzinna powstanie i nabędzie osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych. Jednakże przed tym wpisem trzeba będzie podjąć szereg czynności – podobnych zresztą do tworzenia zwykłych fundacji, które już w Polsce działają.

Aby założyć fundację rodzinną będziemy musieli mieć fundatora. Fundatorem (bądź fundatorami) będzie mogła być tylko i wyłącznie osoba fizyczna. W przeciwieństwie do fundacji zwykłych fundatorem nie będzie więc mogła być osoba prawna bądź inna jednostka organizacyjna (np. spółka). Celem fundacji rodzinnej ma być bowiem zabezpieczenie prywatnego majątku.

Fundator będzie mógł utworzyć taką fundację na jeden z dwóch sposobów:

• • poprzez akt założycielski zawarty w formie aktu notarialnego;
  • w ramach testamentu – też koniecznie zawartego w formie aktu notarialnego.
    

Przy czym fundacja rodzinna tworzona w testamencie będzie mogła mieć tylko jednego fundatora – a więc spadkodawcę, który stworzy testament.

Na ten moment projekt ustawy nie przewiduje możliwości tworzenia fundacji rodzinnej elektronicznie (poprzez system s24). Zapewne dlatego aby uniknąć oszustw czy przekrętów (w końcu notariusz odpowiada za treść aktu notarialnego i powinien zbadać czy stawająca przed nim osoba jest w pełni władz umysłowych).

Następnie, do utworzenia fundacji, konieczne będą kolejne kroki, tj.:

• • ustalenie statutu;
  • ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę albo statut;
  • wniesienie przez fundatora mienia;
  • wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych.

Od chwili zawarcia aktu notarialnego obejmującego oświadczenie fundatora o otwarciu fundacji lub od chwili otwarcia testamentu będzie istniała fundacja rodzinna w organizacji (na podobnych zasadach jak sp. z o.o. w organizacji co opisałem tutaj). Stan ten będzie się utrzymywał do chwili wpisania fundacji do rejestru – a sam wniosek będzie musiał być złożony w ciągu 6 miesięcy bo inaczej fundacja ulegnie rozwiązaniu. A więc uregulowanie w zasadzie takie same jak dla spółek kapitałowych.

Po zawarciu aktu notarialnego obejmującego oświadczenie fundatora o otwarciu fundacji lub testamentu fundator będzie musiał ustalić statut fundacji.

I tutaj uwaga – w przeciwieństwie do zwykłych fundacji statut fundacji rodzinnych będzie musiał być zawarty w formie aktu notarialnego. Co oczywiście zwiększa koszty, ale też bezpieczeństwo przekazywanych fundacji środków.

Statut będzie musiał określać m.in. takie informacje jak:

• • • nazwę i siedzibę fundacji rodzinnej (koniecznie na terytorium Polski);
    • jej cele oraz czas trwania;
    • beneficjenta fundacji rodzinnej lub grupy beneficjentów lub sposób określenia beneficjenta; 
    • mienie wnoszone do fundacji rodzinnej przez fundatora i majątek w chwili jej utworzenia;
    • zasady powoływania, odwoływania, oraz uprawnienia i obowiązki członka zarządu, a także zasady reprezentacji fundacji rodzinnej przez zarząd;
    • zasady zmiany statutu przez fundatora, a po jego śmierci, przez zarząd lub inne ustanowione organy;
    • przeznaczenie majątku fundacji rodzinnej po jej likwidacji.

Następnie fundator będzie musiał przekazać fundacji majątek. I tutaj projekt ustawy wskazuje, że minimalna wartość takiego majątku stanowić ma równowartość 100.000,00 złotych. Dosyć dużo, ale w końcu fundacja rodzinna ma zapewnić środki dla jej beneficjentów i ułatwić sukcesję majątku – a więc trudno wymagać, by np. 100,00 złotych wystarczyło.

Ostatecznie musi dojść do powołania organów i złożenia wniosku o rejestrację. I fundacja może zacząć działać.

Bez wątpienia proces założenia fundacji rodzinnej nie jest prosty. Na pewno bardziej długotrwały i kosztowny od założenia zwykłej fundacji, a spółkach nie wspominając. Ale jakiś w tym cel jest. Wymóg aktów notarialnych dla oświadczenia założycielskiego i statutu znacznie minimalizuje ryzyko oszustwa (a zasadniczo fundacje te mają być zakładane aby zapewnić rodzinie sukcesję majątku). Notariusz w końcu upewnia się co do tożsamości i powinien sprawdzić stan świadomości czy umysłowy stawajacego fundatora (oczywiście w teorii). Bez wątpienia trudniej jest dokonać oszustwa w takim przypadku niż, np. przy zakładaniu fundacji elektronicznie, bo dane dostępowe do profilu zaufanego ePUAP można w rodzinie uzyskać.