W pierwszym z merytorycznych wpisów poświęconych planowanej do wprowadzenia do polskiego prawa prostej spółki akcyjnej chciałbym omówić kwestie związane z kapitałem i wkładami do tej spółki wnoszonymi.

Zasadniczo same czynności polegające na założeniu tej spółki nie różnią się specjalnie od wymogów obowiązujących wobec innych spółek. Do powstania tej spółki wymagane jest zawarcie jej umowy (w formie aktu notarialnego albo przy wykorzystaniu wzorca umowy poprzez wypełnienie formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym (s24) i opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym), ustanowienia organów spółki i wpisania jej do Rejestru Przedsiębiorców KRS. Z dniem zawarcia umowy mamy do czynienia z prostą spółką akcyjną w organizacji, która nabywa osobowość prawną z chwilą zarejestrowania jej w Rejestrze Przedsiębiorców KRS (co potwierdza, że prosta spółka akcyjna jest spółką kapitałową – o tych kwestiach pisałem więcej we wpisie poświęconym podmiotowości prawnej spółek, do którego lektury Państwa odsyłam).

Jedną z najważniejszych cech spółek prawa handlowego (zarówno osobowych jak i kapitałowych) jest wymóg wniesienia przez wspólników (akcjonariuszy) kapitału, a więc przeniesienia na zakładaną spółkę składników majątku – w spółkach kapitałowych (z o.o. i akcyjnej) oraz spółce komandytowo-akcyjnej w zamian za udziały wspólnicy (akcjonariusze) otrzymują udziały (akcje). Wkłady wspólników są szczegółowo opisywane w umowie spółki.

Dodatkowo przepisy k.s.h. wprowadzają minimalny kapitał zakładowy spółek prawa handlowego (5.000,00 złotych dla spółki z o.o., 100.000,00 złotych dla spółki akcyjnej) i dla spółki komandytowo-akcyjnej (50.000,00 złotych). W spółce z o.o. kapitał ten musi być w całości pokryty przez wspólników przed złożeniem wniosku o zarejestrowanie tej spółki w Rejestrze Przedsiębiorców KRS. W przypadku spółki akcyjnej i komandytowo-akcyjnej – akcje obejmowane za wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki, a akcje obejmowane za wkłady pieniężne powinny być opłacone przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w jednej czwartej ich wartości nominalnej.

Powyższe wymogi zostały wprowadzone przede wszystkim w celu zwiększenia pewności obrotu gospodarczego. Limit minimalnego kapitału zakładowego oraz wymóg opisania w umowie spółki wnoszonych przez wspólników wkładów miał pełnić rolę gwarancyjną – uniemożliwiać zakładanie spółki kapitałowej każdemu, nawet nie posiadającemu środków na pokrycie minimalnego kapitału, jak również dla kontrahentów spółki, którzy mogli sprawdzić jakim kapitałem zakładowym cieszy się spółka, a przez to jaki ma majątek. Z drugiej strony wymogi te często uniemożliwiały właśnie zakładanie spółek osobom mającym pomysł na biznes, a nie posiadającym finansowania (przede wszystkim startupom), które finansowanie chciały zdobyć już po założeniu spółki. Ponadto, z własnej praktyki wiem, że kwestia kapitału zakładowego jest nader często myląca. Niejednokrotnie, podczas prowadzenia postępowań egzekucyjnych okazywało się, że spółki mające znaczący kapitał zakładowy nie posiadały faktycznie majątku, a spółki o kapitale niskim taki majątek posiadały i egzekucje kończyły się sukcesem.

Dlatego też prosta spółka akcyjna ma być oparta na zupełnie innym schemacie działania i wnoszenia do niej majątku. Struktura majątkowa prostej spółki akcyjnej ma być oparta na modelu akcji bez wartości nominalnej, zwanych również akcjami „beznominałowymi”, oraz kapitału akcyjnego, który stanowi nowy rodzaj kapitału podstawowego, niebędącego kapitałem zakładowym w znaczeniu występującym dotychczas w spółkach z o.o. i akcyjnej.

Przy zakładaniu prostej spółki akcyjnej konieczne będzie określenie tzw. kapitału akcyjnego, który musi być pokryty wkładami wnoszonymi przez akcjonariuszy, które mogą być albo pieniężne albo niepieniężne. Minimalna kwota kapitału akcyjnego wynosić ma 1 złoty! Kapitał akcyjny ma więc służyć jedynie wyposażeniu prostej spółki akcyjnej w podstawowe składniki majątku, które mają dać jej możliwość rozpoczęcia działalności gospodarczej. W dalszym ciągu wkładem na poczet kapitału akcyjnego nie będzie mogło być prawo niezbywalne lub osobiste.

Wkłady na pokrycie kapitału akcyjnego powinny być do spółki wniesione w terminie do 3 lat od dnia zarejestrowania jej w Rejestrze Przedsiębiorców KRS, przy czym do powstania prostej  spółki akcyjnej wymagane jest aby pokryć kapitał akcyjny co najmniej w wysokości 1 złotego. Terminy wniesienia tych wkładów określa umowa spółki (przy czym umowa nie określa samej wysokości kapitału akcyjnego), albo może zawierać upoważnienie do określenia tych terminów uchwałą akcjonariuszy – w przypadku braku tych uregulowań terminy wniesienia wkładów określa zarząd spółki.

Jak więc widzimy kapitał akcyjny prostej spółki akcyjnej ma nie mieć cechy stałości charakterystycznej dla kapitału zakładowego spółek z o.o. i akcyjnej. Wysokość kapitału akcyjnego ma nie być wskazywana w umowie spółki, a zmiana wysokości kapitału akcyjnego nie będzie następować w sformalizowanym trybie jego podwyższenia bądź obniżenia, stanowiącym zmianę umowy spółki. W związku z zawiązaniem spółki wysokość kapitału akcyjnego będzie określana przez zarząd na podstawie sumy wartości wkładów pieniężnych i wkładów niepieniężnych wniesionych na pokrycie akcji (do wniosku o rejestrację prostej spółki akcyjnej w Rejestrze Przedsiębiorców KRS zarząd składa oświadczenie o wysokości kapitału akcyjnego).

Faktyczny kapitał na działalność prosta spółka akcyjna będzie uzyskiwała z emisji akcji. Zgadza się, że w przypadku spółki akcyjnej (komandytowo-akcyjnej) jest tak samo – spółki te również emitują akcje, które są nabywane przez aktualnych bądź nowych akcjonariuszy w zamian za wkłady, dzięki czemu spółka dostaje nowe środki majątkowe.

Różnica pomiędzy prostą spółką akcyjną a spółką akcyjną (komandytowo-akcyjną) ma być jednakże taka, że akcje prostej spółki akcyjnej mają nie mieć określonej wartości nominalnej a ich emisja nie wpływać będzie na zwiększanie kapitału zakładowego spółki (którego w ogóle nie ma) ani kapitału akcyjnego (który nie jest określany w umowie prostej spółki akcyjnej). Akcje mają być pokrywane wkładami zarówno pieniężnymi jak i niepieniężnymi – a więc tak jak aktualnie w spółkach kapitałowych – oraz – świadczeniem pracy bądź usług! Ta zmiana jest powiedziałbym mocno rewolucyjna – jedną z podstawowych zasad prawa handlowego było, że udziały/akcje w spółkach kapitałowych (i S.K.A.) nie mogły być pokrywane osobistym świadczeniem pracy bądź usług. Takie uregulowanie, dające możliwość pokrycia kapitału akcyjnego w prostej spółce akcyjnej wkładami w postaci świadczenia pracy bądź usług, ma rzekomo odpowiadać na potrzeby rynku, a w szczególności dla spółek nowych technologii i startupów, w których często jedynym kapitałem posiadanym przez wspólników jest pomysł, dzięki czemu akcjonariusze takich prostych spółek akcyjnych będą mogli pokrywać akcje i uczestniczyć tym samym w zysku spółki poprzez własną pracę na jej rzecz (tak jak w przypadku spółek osobowych).

System akcji beznominałowych ma, w zamierzeniu projektowanej ustawy, uprościć procedurę zdobywania przez spółkę finansowania w sposób emisji akcji. Odpada tym samym problem obejmowania akcji poniżej ich wartości nominalnej bądź powyżej ich wartości i przelewania tym samym nadwyżki do kapitału zapasowego.

Jak widać z powyższego cała struktura majątkowa prostej spółki akcyjnej ma być tym samym wyjątkowo elastyczna. Jak kwestia te będzie wyglądać w praktyce – ciężko powiedzieć. Z pewnością spółki te mogą ułatwić zakładanie działalności i zdobywanie finansowania. Osobiście mam jednak pewne obawy, czy brak jednoznacznie transparentnej struktury majątkowej prostej spółki akcyjnej nie będzie prowadził do nadużyć majątkowych.