Powracając z nowy wpisem po dłuższej przerwie spowodowanej urlopem, chciałbym dzisiaj przeanalizować projektowane regulacje dot. prostej spółki akcyjnej w zakresie nabywania akcji własnych przez tą spółkę. Tematyka ta była już przeze mnie zapowiedziana w ostatnim tekście poświęconym zasadom umarzania akcji w tym nowym typie spółki, wobec czego czas w końcu spełnić obietnice.

Na czym polega nabywanie przez spółki kapitałowe udziałów/akcji własnych? Cóż – dokładnie na tym co wynika z tego stwierdzenia – spółka w wyniku podejmowanych czynności staje się właścicielem swoich własnych praw majątkowych (nazywanych udziałami w spółkach z o.o. i akcjami w spółkach akcyjnych) zamiast wspólników/akcjonariuszy.

Taka sytuacja nie jest jednakże typowym rozwiązaniem – wszak sama idea spółki polega na tym, że jej właścicielem są inne osoby (wspólnicy/akcjonariusze), którzy wnosząc do spółki wkłady w zamian za te prawa majątkowe czerpią zyski z działalności spółki w postaci dywidend. Sytuacja, w której spółka jest właścicielem (współwłaścicielem) samej siebie jest wyjątkiem i może nastąpić tylko w określonych w ustawie przypadkach, a k.s.h. zasadniczo wprowadza zakaz nabywania przez spółki kapitałowe swoich udziałów/akcji – od którego to zakazu są jednakże oczywiście pewne wyjątki (nie może być w końcu za prosto).

Aktualnie obowiązujące przepisy dotyczące spółek z o.o. wprowadzają bardzo mocny zakaz nabywania przez te spółki własnych udziałów i dopuszczają tylko cztery wyjątki od tej reguły – zakaz ten jest więc dużo silniejszy niż w przypadku spółek akcyjnych, które akcje własne mogą nabywać w większej ilości przypadków. Ale po kolei…

Spółki z o.o. nie mogą obejmować lub nabywać ani przyjmować w zastaw własnych udziałów. Zakaz ten dotyczy również obejmowania lub nabywania udziałów bądź przyjmowania ich w zastaw przez spółkę albo spółdzielnię zależną. Jak już jednak wskazywałem przepisy przewidują wyjątki od tego ogólnego zakazu – spółki z o.o. mogą nabywać udziały własne w drodze egzekucji na zaspokojenie roszczeń spółki, których nie można zaspokoić z innego majątku wspólnika albo nabywać swoje udziały w celu ich umorzenia. Dwa dodatkowe wyjątki dotyczą sytuacji związanych z procedurą połączenia bądź podziału spółek z o.o.

Podobnie jak w przypadku spółek z o.o., również przepisy regulujące spółki akcyjne wprowadzają zakaz nabywania przez te spółki akcji własnych – tutaj mamy jednakże aż z jedenastoma wyjątkami od tego zakazu. Spółka akcyjna może więc nabyć akcje własne w następujących przypadkach:

• • 1) nabycia akcji w celu zapobieżenia bezpośrednio zagrażającej spółce poważnej szkodzie,
  • 2) nabycia akcji, które mają być zaoferowane do nabycia pracownikom lub osobom, które były zatrudnione w spółce lub spółce z nią powiązanej przez okres co najmniej trzech lat,
  • 3) spółki publicznej, nabywającej akcje w celu wypełnienia zobowiązań wynikających z instrumentów dłużnych zamiennych na akcje,
  • 4) nabycia akcji w drodze sukcesji uniwersalnej,
  • 5) instytucji finansowej, która nabywa za wynagrodzeniem w pełni pokryte akcje na cudzy rachunek celem ich dalszej odsprzedaży,
  • 6) nabycia akcji w celu ich umorzenia,
  • 7) nabycia w pełni pokrytych akcji w drodze egzekucji celem zaspokojenia roszczeń spółki, których nie można zaspokoić w inny sposób z majątku akcjonariusza,
  • 8) nabycia w pełni pokrytych akcji nieodpłatnie,
  • 9) nabycia na podstawie i w granicach upoważnienia udzielonego przez walne zgromadzenie; upoważnienie powinno określać warunki nabycia, w tym maksymalną liczbę akcji do nabycia, okres upoważnienia, który nie może przekraczać pięciu lat, oraz maksymalną i minimalną wysokość zapłaty za nabywane akcje, jeżeli nabycie następuje odpłatnie,
  • 10) nabycia akcji w innych przypadkach przewidzianych w ustawie, tj. w sytuacjach związanych z procedurą połączenia bądź podziału spółek akcyjnych.

Oczywiście wszystkie powyższe wyjątki od zakazu nabywania przez spółki z o.o. i akcyjne udziałów/akcji własnych wiążą się z koniecznością przeprowadzenia stosownych procedur – niniejszy wpis nie jest jednakże temu poświęcony, a do tej tematyki z pewnością powrócę w tekstach dedykowanych tym spółkom.

Jak natomiast kwestia nabywania akcji własnych została rozwiązana w projektowanych przepisach dot. prostej spółki akcyjnej?

Odpowiadając na powyższe pytanie – powtórzony został generalny zakaz nabywania przez proste spółki akcyjne swoich akcji – przy czym projekt ustawy zawiera oczywiście wyjątki od tej reguły, a ilość tych wyjątków umieszcza prostą spółkę akcyjną pomiędzy spółkami z o.o. a akcyjnymi.

Zgodnie z projektowanymi przepisami zakaz ten nie będzie dotyczył następujących sytuacji:

• • 1) nabywania akcji w celu ich umorzenia,
  • 2) nabycia na podstawie i w granicach upoważnienia udzielonego przez walne zgromadzenie,
  • 3) nabycia w pełni pokrytych akcji w drodze egzekucji celem zaspokojenia roszczeń spółki, których nie można zaspokoić w inny sposób z majątku akcjonariusza,
  • 4) nabycia akcji w drodze sukcesji uniwersalnej,
  • 5) nabycia akcji w innych przypadkach określonych w ustawie – a więc znowu w sytuacjach związanych z łączeniem czy podziałem tych spółek.

Cóż – można więc powiedzieć, że projekt ustawy nie wprowadza tutaj nic odkrywczego, a mniejsza ilość wyjątków od zakazu nabywania akcji własnych (w porównaniu do spółek akcyjnych) wynika przede wszystkim z faktu, że proste spółki akcyjne nie będą mogły być notowane na giełdzie.