SPÓŁKA CYWILNA A PODATEK VAT

Jak wstępnie zdążyłem już Państwu wskazać, spółka cywilna nie posiada odrębnej od swoich wspólników podmiotowości prawnej. Zasada ta doznaje jednak wyjątku na gruncie podatku akcyzowego oraz podatku VAT. Dlatego też w niniejszym wpisie chciałbym pokrótce skupić się na spółce cywilnej pod kątem podatku od towarów i usług.

Niezwłocznie po założeniu spółki cywilnej (o procedurze powstania spółki pisałem w tym wpisie) wspólnicy powinni wystąpić o nadanie spółce cywilnej numeru NIP. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników: osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami, podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu. Na gruncie prawa cywilnego spółka cywilna nie jest jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej, a jedynie umową zobowiązaniową pomiędzy wspólnikami. Jednakże prawo podatkowe stanowi zupełnie odrębną gałąź prawa, rządzącą się swoimi własnymi regułami. Dlatego też w prawie podatkowym spółka cywilna jest właśnie taką jednostką organizacyjną, która na podstawie odrębnej ustawy (jaką jest ustawa z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług, dalej jako: ustawa o VAT) jest podatnikiem. Art. 15 ust. 1 ustawy o VAT wprost stwierdza, że: podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Skoro więc ustaliliśmy już, że spółka cywilna posiada swój własny, odrębny od swoich wspólników, numer NIP (jak również numer REGON) i jest podatnikiem podatku VAT to następnym krokiem jest ustalenie czy spółka ta (a dokładniej jej wspólnicy) musi złożyć deklarację VAT-R oraz czy może skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT.

Chciałbym od razu wskazać Państwu, że spółka cywilna może skorzystać zarówno z podmiotowych (a więc uzależnionych od rocznego obrotu) jak i przedmiotowych (dotyczących poszczególnych czynności przez przedsiębiorcę dokonywanych) zwolnień z opodatkowania podatkiem VAT (zwolnienia te opisałem bardziej szczegółowo we wpisie im poświęconym). Dlatego też niezwłocznie po jej założeniu, zarejestrowaniu i uzyskaniu numeru NIP wspólnicy powinni zdecydować czy chcą być podatnikami podatku VAT (co bywa korzystne gdy spółka będzie miała dużo wydatków, a przez to kosztów umożliwiających obniżenie kwoty podatku VAT należnego o kwotę podatku VAT naliczonego), a jeśli nie to sprawdzić czy planowana przez nich działalność nie wyklucza możliwości uzyskania zwolnienia podmiotowego z opodatkowania (art. 113 ust. 13 ustawy o VAT).

W zależności od tego czy wspólnicy nowo założonej spółki cywilnej zdecydują się na opodatkowanie podatkiem VAT bądź skorzystanie ze zwolnienia podmiotowego, będą musieli, bądź tylko mogli złożyć do właściwego wg siedziby spółki cywilnej Naczelnika Urzędu Skarbowego deklarację VAT-R. Kwestię obowiązku złożenia przez podatników deklaracji VAT-R poruszyłem już w jednym z poprzednich wpisów, dlatego też nie chciałbym się tutaj powtarzać, zapraszając Państwa do lektury tamtego wpisu (odnośnik powyżej). Pokrótce jednak – deklaracja VAT-R stanowi zgłoszenie rejestracyjne naszej działalności w zakresie podatku VAT, a więc określamy w niej czy będziemy czynnym podatnikiem podatku VAT czy też skorzystamy z jednego ze zwolnień z opodatkowania naszej działalności określonych w ustawie. Jeżeli spółka cywilna będzie podatkiem podatku VAT to wspólnicy mają obowiązek złożyć deklarację VAT-R najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia sprzedaży towarów lub świadczenia usług objętych podatkiem VAT. Natomiast przy skorzystaniu przez spółkę cywilną z podmiotowego zwolnienia z uwagi na roczny obrót złożenie takiej deklaracji nie jest już obowiązkowe.

No dobrze – założyliśmy i zarejestrowaliśmy spółkę cywilną, uzyskaliśmy numer NIP i złożyliśmy deklarację VAT-R, wobec czego spółka cywilna może zacząć działalność gospodarczą (oczywiście posługując się uproszczeniem, jako że działalność tą faktycznie prowadzą wspólnicy). Spółka cywilna, jako podatnik podatku VAT, ma obowiązek składać okresowe deklaracje VAT oraz terminowo regulować podatek należny. Także to spółka cywilna, a nie bezpośrednio jej wspólnicy jako osoby fizyczne, może występować do Urzędu Skarbowego o zwrot nadpłaty podatku VAT. Na gruncie podatku VAT nie działają więc wprost sami wspólnicy (jak na gruncie prawa cywilnego czy podatku dochodowego o czym więcej w następnym wpisie), a jedynie reprezentują oni spółkę cywilną (zgodnie z zasadami jej reprezentacji). Mamy więc do czynienia w zasadzie z taką samą zasadą jak w przypadku spółek osobowych.

Odrębność podmiotowa spółki cywilnej od swoich wspólników na gruncie podatku VAT doznaje jednak ograniczenia gdy spółka przestanie płacić podatek VAT i dojdzie do powstania zaległości podatkowej. Zgodnie bowiem z art. 115 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa: wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki. Odpowiedzialności nie unikną również byli wspólnicy z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie, gdy byli oni wspólnikami.

Odpowiedzialność wspólnika spółki cywilnej z tytułu nieuregulowanego przez nią podatku VAT ma charakter osobisty (ponosi odpowiedzialność z całego swojego majątku, także prywatnego) solidarny (z samą spółką i wszystkimi jej wspólnikami) oraz subsydiarny. To ostatnie pojęcie oznacza, że odpowiedzialność wspólnika powstaje w tym samym momencie, w którym powstała zaległość podatku VAT po stronie spółki cywilnej, jednakże Urząd Skarbowy może wszcząć egzekucje z majątku prywatnego wspólnika spółki cywilnej dopiero gdy egzekucja z majątku spółki cywilnej okaże się być bezskuteczna (art. 108 § 4 Ordynacji podatkowej).

Tak więc w zasadzie, mimo posiada przez spółkę cywilną samodzielnego statusu podatnika podatku VAT, to odpowiedzialność wspólników za jej zobowiązania podatkowe jest taka sama jak za zobowiązania cywilnoprawne, z tą tylko różnicą, że Urząd Skarbowy musi wpierw przeprowadzić bezskutecznie egzekucję z majątku spółki, nim przejdzie z egzekucją na prywatne majątki wspólników.

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do ustalenia czy korzystne jest aby zakładana przez Państwa spółka cywilna skorzystała ze zwolnienia z podatku VAT, jak również ustalenia czy działalność spółki nie wyklucza zwolnienia z podatku od towarów i usług – zapraszam do kontaktu.