IP BOX – czym jest i kto może skorzystać?

Dzisiejszy wpis będzie jednostkowym odstępstwem od ostatniej tematyki związanej z prostą spółką akcyjną i będzie się skupiał na wprowadzonej z dniem 1 stycznia 2019r. możliwości skorzystania przez pewne grupy podatników z 5% podatku dochodowego. Przepisy te obowiązują co prawda już ponad pół roku, jednakże kilka dni temu wpadła mi w ręce interpretacja podatkowa dot. ich stosowania, dlatego też uznałem, że warto pochylić się nad tym zagadnieniem.

Jak już wspomniałem, nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PiT) i podatku dochodowym od osób prawnych (CiT) dodane zostały nowe przepisy – odpowiednio – art. 30ca i art. 30cb ustawy o PiT oraz art. 24d i art. 24e ustawy o CiT, które wprowadzają możliwość opodatkowania przychodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej podatkiem dochodowym w wysokości 5%.

Brzmi pięknie, prawda? Nawet bym powiedział, że zbyt pięknie by było to prawdziwe. Cóż, oczywiście jak zwykle w polskim systemie prawa podatkowego istnieje pewien haczyk – o czym poniżej.

Aby podatnik mógł skorzystać z tej 5% stawki podatku musi spełnić dwa podstawowe warunki:

• uzyskiwać przychody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej,
• prowadzić działalność badawczo-rozwojową.

Zacznijmy od omówienia pierwszego z ww. warunków. Przez przychody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej rozumiemy przychody uzyskiwane z tytułu:

1. patentu,
2. prawa ochronnego na wzór użytkowy,
3. prawa z rejestracji wzoru użytkowego,
4. prawa z rejestracji topografii układu scalonego,
5. dodatkowego prawa ochronnego dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin,
6. prawa z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu,
7. wyłącznego prawa, o którym mowa w ustawie z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin,
8. autorskiego prawa do programu komputerowego.

I właśnie ten ostatni punkt wzbudził największe zainteresowanie pośród przedsiębiorców. Nie czarujmy się, mało który przedsiębiorca ma bowiem prawa własności przemysłowej (jak patent czy znak towarowy) i uzyskuje z nich przychody, natomiast sporo przedsiębiorców z branży IT uzyskuje przychody z przenoszenia praw autorskich do opracowywanych przez nich programów komputerowych.

Do tej pory wszystko wydaje się być proste – uzyskujemy przychód z działalności polegającej na opracowaniu programu komputerowego i przeniesieniu praw autorskich do niego i możemy stosować w tym zakresie 5% stawkę podatku. Niestety jest jeszcze drugi warunek i – jeśli mam być szczery – warunek ten jest w swojej definicji mało zrozumiały i obawiam się, że może on w brutalny sposób rozwiać marzenia dużej ilości przedsiębiorców o 5% podatku dochodowym. Kwalifikowane prawo własności intelektualnej musi bowiem zostać wytworzone, rozwinięte lub ulepszone w ramach prowadzonej przez podatnika działalności badawczo-rozwojowej.

Czym jest działalność badawczo-rozwojowa? Patrząc na definicje – sam dokładnie nie wiem, a analizowałem je już kilkukrotnie.

Art. 5a pkt 38 ustawy o PiT i art. 4a pkt 26 ustawy o CiT definiują działalność badawczo-rozwojową jako: „działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań„. Wiele z tej definicji nie wynika, prawda? Dlatego też zdefiniowane zostały także same pojęcia „badań naukowych” i „prac rozwojowych”, przez które należy rozumieć – odpowiednio:
1) badania podstawowe rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne oraz
badania aplikacyjne rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń;
2) działalność obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

Czy powyższe definicje badań naukowych i prac rozwojowych wyjaśniły Państwu na czym polega działalność badawczo-rozwojowa? Przyznam się, że mi nie. Wydaje mi się, że taka szeroka i generalna definicja została wprowadzona celowo aby dać Urzędowi Skarbowemu większą możliwość i swobodę w zakresie kontroli. Istnieje duże ryzyko, że Urząd Skarbowy uzna, że dana działalność w istocie nie podpada pod tą definicję i zakwestionuje 5% podatek dochodowy, co wiąże się z wydaniem decyzji i zaległości podatkowej i zapłaceniu różnicy w podatku (normalnie 18/32% albo 19%) wraz z odsetkami.

Z uwagi więc na małą precyzyjność przepisów definiujących działalność badawczo-rozwojową zdecydowanie zalecałbym, przed skorzystaniem z ulgi 5% podatku dochodowego, na wystąpienie z wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji prawa podatkowego, w której dokładnie opiszemy naszą działalność i zadamy organom podatkowym pytanie czy ulga ta może być przez nas stosowana.

Oczywiście w razie uznania przez urząd skarbowy w takiej interpretacji, że nasza działalność nie kwalifikuje się pod działalność badawczo-rozwojową w zasadzie z miejsca stracimy możliwość skorzystania z tej ulgi. Jednakże wydaje się, że lepsze to niż alternatywa, tj. zakwestionowanie tego przez Urząd Skarbowy po kilku latach jej stosowania i koniecznością zapłaty olbrzymiej kwoty zaległego podatku wraz z odsetkami.

Niezależnie od powyższego ustawa wprowadza także specyficzne wymogi dot. prowadzenia samej księgowości przychodów uzyskiwanych z kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Zasady prowadzenia takiej księgowości są dosyć skomplikowane i przez to prawdopodobnie skoczą ceny usług księgowych w tym zakresie. Ostatecznie może się więc okazać, że to co oszczędzimy na podatku dochodowym wydamy na księgowego…

I jeszcze ostatnia sprawa – chyba najważniejsza i zdecydowanie najbardziej wątpliwa prawnie. Dochód z kwalifikowanych praw własności intelektualnych wykazuje się w zeznaniu podatkowym za rok, w którym został on osiągnięty. Oznacza to, że IP Box, jest preferencją podatkową, z której można skorzystać dopiero po zakończeniu roku podatkowego w zeznaniu rocznym.

Podatnicy nie mają zatem możliwości skorzystania z tej preferencji w trakcie roku podatkowego, poprzez pomniejszanie zaliczek na podatek dochodowy. Podatnik osiągający dochody z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej w ciągu roku podatkowego (na przykład 2019r.) jest zobowiązany do zapłaty zaliczek na podatek dochodowy od takich dochodów na zasadach ogólnych, tj. według stawki podstawowej 9% lub 19% ustawy o CIT lub zgodnie z ustawą o PIT według stawki 18% i 32% lub 19%. Dopiero w kolejnym roku podatkowym (na przykład 2020 r.) podczas składania zeznania podatkowego za rok poprzedni, podatnik wskazuje 5% stawkę podatkową wobec dochodu z kwalifikowanych IP, a nadpłacony podatek podlega z urzędu zaliczeniu na poczet zaległości podatkowych oraz bieżących zobowiązań podatkowych bądź jest zwracany podatnikowi.