SPÓŁKA CYWILNA A PODATEK DOCHODOWY

Tym stwierdzeniem z pewnością już się powtórzę, bo padało bodajże w każdym z moich ubiegłych wpisów traktujących o tematyce spółki cywilnej, ale ogólną zasadą na gruncie prawa (zarówno cywilnego jak i podatkowego) jest fakt, że spółka cywilna nie jest odrębnym podmiotem od swoich wspólników, a jedynie umową zobowiązaniową pomiędzy nimi. Zasada ta doznaje wyjątku na gruncie podatku akcyzowego i VAT, o czym pisałem w poprzednim wpisie.

Także ustawy regulujące podatek dochodowy w Polsce nie wprowadzają odrębności od tej zasady, wobec czego na gruncie systemu podatku dochodowego spółka cywilna nie ma swojej własnej podmiotowości prawnej, a podatnikami i płatnikami tego podatku są sami jej wspólnicy. Regulujące zakres podmiotowy art. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, dalej jako: „ustawa o PiT” i art. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych, dalej jako: „ustawa o CiT”, stanowią tylko – odpowiednio -, że opodatkowaniu podlegają osoby fizyczne oraz osoby prawne, spółki kapitałowe w organizacji i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej, nie licząc spółki komandytowo-akcyjnej.

Skoro więc spółka cywilna, podobnie zresztą jak spółki osobowe (spółka jawna, partnerska i komandytowa) nie została wskazana jako podatnik podatku dochodowego, to podatnikiem tym nie jest – zgodnie z ogólną zasadą prawa podatkowego, że opodatkowaniu podlegają tylko podmioty wprost w ustawie wskazane. Ponieważ jednak spółka cywilna (a dokładniej jej wspólnicy) prowadzi działalność gospodarczą i osiąga przychód i zazwyczaj także dochód, to pojawia się pytanie w jaki sposób działalność spółki cywilnej jest opodatkowana. W końcu jakoś opodatkowana niestety być musi.

Odpowiedź na powyższe pytanie zawierają art. 8 ust. 1 ustawy o PiT i art. 5 ust. 1 ustawy o CiT, wskazując, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wspólnicy spółki cywilnej proporcjonalnie do ich udziału w zysku spółki, który zawsze określony jest w umowie spółki (o wymogach umowy spółki cywilnej pisałem w tym wpisie).

Opodatkowaniu podlega tylko dochód, a więc czysty zysk. Aby ustalić podlegające opodatkowaniu dochody poszczególnych wspólników konieczne jest wpierw ustalenie dochodu samej spółki, tak jakby to sama spółka była podatnikiem. Dopiero potem ustalony dochód spółki cywilnej dzieli się między wspólników – proporcjonalnie do ich udziałów w zyskach i oblicza podatek. Dochód, upraszczając, ustala się zawsze w ten sposób, że kwotę przychodu (np. kwot netto bez podatku VAT z faktur sprzedażowych wystawionych przez spółkę cywilną) pomniejsza się o koszty uzyskania przychodu (wydatki, inwestycje itd.) i w ten sposób uzyskujemy kwotę dochodu.

Skoro to sami wspólnicy podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od dochodu osiąganego w wyniku prowadzenia spółki cywilnej, to wspólnicy muszą wybrać właściwe dla siebie formy opodatkowania. Do wyboru mają skalę podatkową, podatek liniowy, ryczałt ewidencjonowany czy kartę podatkową (o czym więcej wspominałem już w tym wpisie). Wspólnicy spółki cywilnej mogą rozliczać się na podstawie różnych form opodatkowania. Istnieje więc możliwość, że jeden wspólnik będzie podlegał opodatkowaniu wg skali podatkowej, a drugi będzie podlegał podatkowi liniowemu. Zasada ta nie dotyczy jednakże formy ryczałtu ewidencjonowanego. Zgodnie bowiem z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki, wszyscy wspólnicy muszą złożyć oświadczenie o wyborze formy ryczałtu ewidencjonowanego jako formy opodatkowania naczelnikom urzędów skarbowych właściwym według miejsca zamieszkania każdego ze wspólników.

Wspólnicy spółki cywilnej nie mogą też za bardzo wybrać formy opodatkowania kartą podatkową. Ta forma przysługuje bowiem podatnikom tylko w przypadku prowadzenia jednej działalności gospodarczej (art. 25 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne) i to wymienionej wprost w art. 23 tej ustawy. Wspólnicy spółki cywilnej prowadzą zazwyczaj równolegle swoje własne działalności gospodarcze, co wyklucza skorzystanie z karty podatkowej.

Jeżeli wspólnik spółki cywilnej będący osobą fizyczną prowadzi równolegle także inną działalność gospodarczą i dla tej działalności wybrał już opodatkowanie podatkiem liniowym, to wybór tej formy opodatkowania obowiązywać będzie dla wszystkich jego działalności, a więc także dla dochodów osiąganych z tytułu członkostwa w spółce cywilnej (art. 9a ust. 5 ustawy o PiT). Ponadto, jeżeli wspólnik spółki cywilnej uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła (a więc np. z prowadzonej jeszcze równolegle działalności gospodarczej) to przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest dla takiego wspólnika suma dochodów z wszystkich źródeł (art. 9 ust. 1a ustawy o PiT).

Spółka cywilna nie jest także zobowiązana do płacenia za swoich wspólników zaliczek na podatek dochodowy. Obowiązek ten spoczywa więc zawsze na samych wspólnikach.