Wpisy

Michał Gryz

SPÓŁKA JAWNA – BENEFICJENT RZECZYWISTY

/6 komentarzy/w , /Autor

Dziwne czasy nastały, miasto opustoszałe, zleceń mniej, a termin 13 kwietnia 2020r. zbliża się coraz bardziej i wprowadzane kwarantanny społeczeństwa go nie przedłużają. Dlatego też dzisiaj słów kilka o tym kto jest beneficjentem rzeczywistym w spółkach jawnych.

Do tej pory omówiliśmy już kwestie związane z ustaleniem beneficjenta rzeczywistego w spółkach z o.o. oraz spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością spółkach komandytowych (a więc także i samych spółkach komandytowych). Reguły ustalania beneficjentów w spółkach jawnych są takie same jak w przypadku innych podmiotów, dlatego też większość zasad z powyższych dwóch wpisów znajdują pełne zastosowanie. Niemniej, żeby uniknąć jakichkolwiek wątpliwości, omówimy je jeszcze raz.

Zaczynając standardowo od krótkiego wprowadzenia, spółka jawna jest najprostszą ze spółek prawa handlowego. W swoim działaniu i strukturze jest bardzo podobna do spółki cywilnej (którą szeroko omówiłem w cyklu wpisów, do których lektury Państwa zachęcam), różniąc się jednak tym, że spółka jawna – będąc jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną – posiada odrębność od swoich wspólników. Stroną czynności prawnych jest więc spółka jawna, reprezentowana przez wspólników, a nie sami wspólnicy, jak ma to miejsce w przypadku spółki cywilnej.

Spółka jawna ma bardzo prostą strukturę – składa się bowiem ze wspólników (którymi mogą być osoby fizyczne prawne, bądź ułomne osoby prawne (np. inne spółki osobowe)) i – co do zasady – każdy wspólnik ma prawo do zarządzania spółką i jej reprezentacji. W spółce jawnej, w przeciwieństwie do spółki z o.o. i akcyjnej, nie ma kapitału zakładowego o określonej wartości, a wspólnicy, wnosząc do spółki jawnej wkłady (pieniężne bądź niepieniężne) nie otrzymują w zamian udziałów (akcji), a jedynie procentowy udział w zyskach i stratach spółki, który określamy w jej umowie.

Spółka jawna różni się również od innych spółek tym, że wspólnicy mogą całkowicie swobodnie wnieść do niej jako wkład osobiste świadczenie przez siebie pracy bądź usług (co jest całkowicie zabronione w spółkach kapitałowych oraz poddane pewnym obostrzeniom w spółkach komandytowych).

Mając powyższe informacje odnośnie natury spółki jawnej spróbujmy teraz ustalić beneficjentów rzeczywistych – i tak jak w poprzednich wpisach, najlepiej będzie to zrobić na konkretnych przykładach. Z uwagi na to, że w spółkach jawnych nie mamy do czynienia z kapitałem zakładowym i udziałami, to nie możemy zastosować domniemań odnoszących się do spółek kapitałowych, że beneficjentem jest wspólnik mający więcej niż 25% udziałów bądź głosów w organie stanowiącym – beneficjenta musimy ustalić wg jego ogólnej definicji, a więc osoby, która wywiera decydujący wpływ na działania spółki.

Jako pierwszy przykład weźmy na tapetę spółkę jawną, w której mamy dwóch wspólników będących osobami fizycznymi, żaden ze wspólników nie jest wyłączony od prawa do prowadzenia spraw spółki i każdy z nich wniósł do spółki wkład pieniężny o wartości 1 tysiąca złotych. Kto jest beneficjentem rzeczywistym? Oczywiście każdy ze wspólników.

A co, jeżeli w powyższym przypadku zmienimy nieco parametry i jeden ze wspólników wniósł do spółki wkład niepieniężny (wszystko jedno w jakiej postaci, czy to nieruchomości, ruchomości, wierzytelności czy praw autorskich)? Sytuacja nie zmienia się, nadal mamy dwóch beneficjentów rzeczywistych, a w rejestrze podajemy wartość wkładu niepieniężnego drugiego wspólnika, która została wskazana w umowie spółki (a przynajmniej powinna była być wskazana – jeśli nie jest, to cóż, mamy problem i wtedy zapraszam do kontaktu).

No dobrze, to były proste przykłady. To teraz mamy spółkę jawną, w której jednym wspólnikiem jest osoba fizyczna, a drugim spółka z o.o. Kto będzie beneficjentem w tym przypadku? Jak wiemy, może nim być tylko osoba fizyczna. Tak więc jako beneficjenta na pewno przyjmiemy wspólnika będącego osobą fizyczną, jako osobą posiadającą bezpośrednie uprawnienia właścicielskie oraz odpowiednie osoby (wspólnicy bądź członkowie zarządu) spółki z o.o. (i tutaj odsyłam Państwa do lektury wpisu poświęconego ustalaniu beneficjentów w tych spółkach).

Jeżeli wspólnikiem naszej spółki jawnej jest np. spółka komandytowa to wtedy zachęca do zapoznania się z tym tekstem. Zasada przy ustalaniu beneficjenta jest prosta – musimy dojść zawsze do osoby fizycznej, która gdzieś tam na końcu (a czasem mamy naprawdę do czynienia z łańcuchem spółek), spółki te kontroluje – bezpośrednio, bądź pośrednio.

To jeszcze dwa przykłady. Nieprzypadkowo na początku tekstu wspomniałem o tym, że do spółki jawnej jako wkład wspólnik może wnieść świadczenie przez siebie pracy bądź to, że wspólnik może zostać pozbawiony prawa do prowadzenia spraw spółki. Jak w takich przypadkach ustalić beneficjenta?

Pierwsza z ww. sytuacji może powodować problemy raczej tylko na gruncie ustalenia wartości wkładu. Bez wątpienia bowiem wspólnik, który wniósł do spółki jawnej jako swój wkład świadczenie pracy bądź usług jest beneficjentem spółki posiadając bezpośrednie uprawnienia właścicielskie. Rejestr wymaga jednak wskazania wartości wkładu takich beneficjentów. I co teraz? Świadczenie pracy bądź usług to przecież nie kwota pieniężna bądź nieruchomość o określonej wartości, więc jak należy do rejestru podać wartość tego wkładu?

Na szczęście powyższe stanowi tylko pozorny problem. Osobiste świadczenie przez wspólnika pracy bądź usług na rzecz spółki jawnej stanowi wkład niepieniężny – na gruncie k.s.h., w zasadzie taki sam jak inne. Oznacza to, że umowa spółki powinna taki wkład wyceniać i w umowie wspólnicy muszą podać jego wartość – i tą właśnie wartość wskazujemy w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych.

A co, gdy umowa spółki nie określiła wartości tego wkładu? Cóż, wtedy faktycznie mamy problem i w takich sytuacjach zdecydowanie zalecałbym kontakt z prawnikiem (oczywiście zachęcam do skorzystania z usług z mojej Kancelarii:)), bowiem może okazać się, że trzeba byłoby wpierw zmienić umowę spółki.

No dobrze to jeszcze na koniec zastanówmy się, czy beneficjentem rzeczywistym spółki jawnej może być wspólnik wyłączony od prowadzenia jej spraw. Taki wspólnik osiąga korzyści finansowe z działalności spółki (uczestnicząc w jej zysku zgodnie z przyznanym mu w umowie procentem), jednakże nie może spółką zarządzać. Czy taka osoba może więc być uznana za osobę, która wywiera decydujący wpływ na działania spółki?

Sytuacja w zasadzie podobna jak w przypadku komandytariuszy w spółkach komandytowych. Moja odpowiedź również będzie taka sama – uważam, że wspólnicy spółki jawnej wyłączeni od prowadzenia jej spraw również są jej beneficjentami rzeczywistymi, bowiem przepisy k.s.h. i tak wymagają uzyskania przez spółkę ich zgody na podjęcie czynności przekraczającej zwykły zarząd (art. 43 k.s.h.), a więc wspólnicy Ci mają wpływ na istotne decyzje i działanie spółki.

A jeżeli umowa spółki jawnej wyłącza wymóg uzyskiwania zgody wspólników na podjęcie czynności przekraczającej zwykły zarząd, i czy w takiej sytuacji wspólnik wyłączony od prowadzenia spraw spółki jawnej także będzie uznany za beneficjenta rzeczywistego? Taka sytuacja, obawiam się, wymaga już konkretnej analizy prawnej…

Michał Gryz

SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ – BENEFICJENT RZECZYWISTY

/67 komentarzy/w , /Autor

Data 13 kwietnia 2020r., a więc data wyznaczona jako dzień, przed którym wszyscy przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w formie spółek mają zgłosić swoich beneficjentów rzeczywistych do rejestru zbliża się wielkimi krokami. Swoją drogą jestem ciekawy czy z dniem 14 kwietnia 2020r. ruszą kontrole, czy też będzie to bardziej jak w przypadku RODO – dużo strachu i paniki przed, a wyciszeniem tematu po. Cóż, zobaczymy… Na razie jednak, mając jeszcze trochę ponad miesiąc na dokonanie zgłoszeń, pochylmy się na tematem beneficjentów w najczęstszej ze spółek, a więc w spółce z o.o.

Normalnie poświęciłbym w tym miejscu trochę czasu na opisanie czym jest spółka z o.o. i dlaczego jest bodajże najczęściej wybieranym typem spółki prawa handlowego. Na szczęście większość z tych zagadnień poruszyłem już we wstępnym wpisie, który, gdy go pisałem, otwierać miał szereg dalszych tekstów poświęconych spółkom z o.o. (w końcu mam nadzieję wrócić do tematu). Dlatego też odsyłam Państwa do jego lektury.

Spółki z o.o., tak jak i wszystkie inne spółki prawa handlowego (z wyłączeniem spółki partnerskiej) podlegają obowiązkowi zgłoszenia do Centralnego Rejestru swoich beneficjentów rzeczywistych. Kim jest beneficjent rzeczywisty? O tym już trochę się rozpisałem w jednym z poprzednich wpisów, dlatego też – standardowo – polecam Państwu lekturę tamtego tekstu. Ponieważ jednak poniżej chciałbym na konkretnych przykładach zidentyfikować beneficjentów rzeczywistych w spółkach z o.o., to myślę, że nie zaszkodzi by tą definicję jeszcze raz przytoczyć.

Beneficjentem rzeczywistym jest zawsze osoba fizyczna, która pośrednio lub bezpośrednio – poprzez swoje uprawnienia wynikające z czynności prawnych lub faktycznych – wywiera decydujący wpływ na działania spółki. Taka jest definicja ogólna, natomiast ustawa wprowadza także dodatkowe zapisy pomagające beneficjenta ustalić. I tak beneficjentem rzeczywistym w spółkach kapitałowych (bowiem tylko te spółki są osobami prawnymi) jest zawsze:

    • 1) wspólnik/akcjonariusz posiadający więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej,
    • 2) osoba fizyczna dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
    • 3) osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad spółką, której łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji, lub łącznie dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
    • 4) osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad spółką poprzez posiadanie uprawnień wynikających z zarządzaniem jednostką dominującą.

Co to natomiast wszystko oznacza w praktyce?

Weźmy na rozgrzewkę bardzo prosty przykład – spółkę z o.o., w której mamy 2 wspólników będących osobami fizycznymi, każdy mający po 50% udziałów w kapitale zakładowym. Brak udziałów uprzywilejowanych, brak uprawnień osobistych wspólników. Kto w spółce będzie beneficjentem rzeczywistym? Ano każdy z tych wspólników, posiadających bezpośrednie uprawnienia właścicielskie.

No dobrze, to teraz wyobraźmy sobie spółkę, w której mamy 3 wspólników:

    • 1) wspólnik A będący osobą fizyczną – mający 45% udziałów,
    • 2) wspólnik B będący osobą fizyczną – mający 35% udziałów,
    • 3) wspólnik C będący osobą fizyczną – mający 20% udziałów.

Brak udziałów uprzywilejowanych, brak uprawnień osobistych wspólników. Kto będzie tutaj beneficjentem? Wspólnik A i B, posiadających bezpośrednie uprawnienia właścicielskie.

A co, gdyby w powyższym przypadku udziały wspólnika C były uprzywilejowane co do głosu, wobec czego każdy jeden udział wspólnika C wart byłby 3 głosy? Wtedy beneficjentem byliby wszyscy wspólnicy posiadającymi bezpośrednie uprawnienia właścicielskie – mało tego, to wspólnik C, mimo że mający najmniej udziałów, byłby głównym beneficjentem, bowiem posiadałby większość głosów na zgromadzeniu wspólników, które jest organem stanowiącym w spółkach z o.o.

No dobrze, to w sumie były jednak dosyć proste przykłady. A co w sytuacji, w której mamy spółkę z o.o. i jej skład osobowy jest następujący:

    • 1) wspólnik A będący osobą fizyczną posiada 10% udziałów,
    • 2) wspólnik B będący osobą fizyczną posiada 30% udziałów,
    • 3) wspólnik C posiada 60% udziałów, ale jest inną spółką z o.o.?.

Brak udziałów uprzywilejowanych, brak uprawnień osobistych wspólników.
Bez wątpienia beneficjentem będzie wspólnik B. Co jednak w przypadku wspólnika C? Ten wspólnik ma najwięcej udziałów, ale jest spółką z o.o., a beneficjentem może być tylko osoba fizyczna. I co mamy zrobić w takiej sytuacji? Odpuścić? Byłoby fajnie, ale niestety definicja beneficjenta przewidziała taką sytuację, jako że beneficjentem jest także osoba sprawująca pośrednią kontrolę nad daną spółką. Dlatego też musimy sięgnąć do składu osobowego wspólnika C i ustalić – stosując powyższe reguły – kto w nim jest beneficjentem i wpisać go do rejestru podając, że sprawuje on pośrednie uprawnienia właścicielskie.

Oczywiście nie sposób jest wypisać wszystkich przykładów. Ustalenie beneficjenta może być szczególnie trudne zwłaszcza w przypadku łańcuszka spółek powiązanych – wtedy musimy dojść do osób fizycznych stojących gdzieś na samym końcu. Dlatego też w przypadku problemów zachęcam do kontaktu, postaramy się w Kancelarii ustalić beneficjenta na Państwa konkretnych działalnościach.

Na sam koniec chciałbym poruszyć jeszcze jedno zagadnienie, a mianowicie czy członkowie zarządu spółki z o.o. mogą być uznani za beneficjentów rzeczywistych.

To bodajże jedna z najbardziej problematycznych kwestii, której przepisy wprost niestety nie regulują. Zarząd nie jest organem stanowiącym spółki, nie sposób także mówić o tym jakoby to członkowie zarządu posiadali % głosów w tym organie (przypominam, zasada jest także, że każdy członek zarządu ma prawo do zarządzania spółką i jej reprezentowania, chyba że co innego wynika z umowy spółki bądź przepisów prawa). Podstawowa definicja beneficjenta rzeczywistego jest jednakże szeroka i obejmuje każdą osobę, która wywiera decydujący – bezpośredni bądź pośredni wpływ – na działania spółki.

Dlatego też nie sposób tutaj dać jednej odpowiedzi. W mojej ocenie może być tak, że członkowie zarządu spółki z o.o. będą beneficjentami rzeczywistymi, jednakże każda taka sytuacja wymaga odrębnej analizy na konkretnym przypadku.

Michał Gryz

SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA KOMANDYTOWA – BENEFICJENT RZECZYWISTY

/17 komentarzy/w , , /Autor

Wróciwszy wypoczęty po urlopie (zdecydowanie polecam zwiedzanie południowych Włoch poza sezonem) siadłem do laptopa, żeby wrócić w końcu do rozpoczętego kiedyś dawno tematu spółek z o.o. (jak może Państwo pamiętają w tym wpisie zacząłem temat tej najczęstszej ze spółek obiecując gruntownie ją przeanalizować). Niestety jak to zwykle bywa spółka z o.o. musi jeszcze chwilę poczekać, a tymczasem powróćmy na chwilę do beneficjentów rzeczywistych.

Tematowi beneficjentów rzeczywistych poświęciłem dotychczas na blogu dwa wpisy – jeden ogólny, traktujący o tym czym w ogóle jest Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych oraz drugi trochę bardziej szczegółowy, opisujący kogo w poszczególnych spółkach należy za takiego beneficjenta uznać. Szczerze powiedziawszy, to myślałem, że na tych dwóch wpisach moja przygoda na blogu z tym tematem się zakończy. Jednakże sporo klientów bądź znajomych zadawało mi ostatnio dosyć szczegółowe pytania jak ustalić kto jest beneficjentem w poszczególnych spółkach, wobec czego postanowiłem napisać kilka kolejnych wpisów, już bardziej szczegółowo opisujących poszczególne formy przedsiębiorstw prawa handlowego.

Na pierwszy ogień postanowiłem rzucić spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową. Podmioty te są często spotykane w obrocie gospodarczym, przede wszystkim z powodu korzyści podatkowych i maksymalnemu oddaleniu osobistej odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki (zalety tych spółek to jednak temat na zupełnie inny wpis).

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa… Nazwa długa i brzmi skomplikowanie, sugerując od samego początku, że mamy do czynienia z dwoma spółkami – cóż, i tak i nie. Tak naprawdę jest to zwykła spółka komandytowa, w której komplementariuszem (a więc wspólnikiem ponoszącym za zobowiązania spółki odpowiedzialność z całego swojego majątku) jest spółka z o.o. W spółkach komandytowych mamy jeszcze komandytariuszy (wspólników ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki tylko do wysokości niepokrytej sumy komandytowej) – tymi komandytariuszami mogą być już dowolne inne osoby.

Spółki komandytowe zawsze reprezentują komplementariusze. Ponieważ jednak w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej komplementariusz nie jest osobą fizyczną, to spółka ta jest tak naprawdę reprezentowana przez zarząd spółki z o.o.

Zazwyczaj zresztą cała konstrukcja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej przejawia się tym, że te same osoby są komandytariuszami oraz wspólnikami i członkami zarządu spółki z o.o. będącej komplementariuszem. Przykładowo więc mamy spółkę Kowalski spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa, w której:

  • 1) komplementariuszem jest Kowalski sp. z o.o., a komandytariuszami jest Jan Nowak i Jan Kowalski,
  • 2) w spółce Kowalski sp. z o.o. Jan Nowak i Jan Kowalski są członkami zarządu i wspólnikami.

I właśnie taka konstrukcja tych spółek może powodować problemy przy ustalaniu beneficjentów rzeczywistych w tego rodzaju podmiotach.

Definicja beneficjenta rzeczywistego została zawarta została w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 1 marca 2018r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu i jest naprawdę obszerna. W dużym skrócie – beneficjentem rzeczywistym spółki jest zawsze osoba fizyczna, która bezpośrednio lub pośrednio sprawuje nad daną spółką kontrolę – przy czym kontrola ta sprawowana jest poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania spółki.

Ustalenie kto sprawuje kontrolę nad spółką z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową (jak zresztą we wszystkich (bez S.K.A.) spółkach osobowych, w których nie mamy do czynienia z udziałami i kapitałem zakładowym) bywa wyzwaniem. Dlatego też poniżej postaram się ustalić beneficjentów rzeczywistych dla opisanej powyżej spółki Kowalski spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa.

W spółkach komandytowych z całą pewnością beneficjentem rzeczywistym jest komplementariusz. Wspólnik ten zarządza spółką i ją reprezentuje, podejmując w imieniu spółki czynności. Z pewnością więc wywiera decydujący wpływ na spółkę. Jednakże proszę pamiętać, że beneficjentem rzeczywistym jest zawsze tylko osoba fizyczna – a w naszym przypadku komplementariuszem jest osoba prawna (Kowalski sp. z o.o.). I co teraz?

Ano musimy sięgnąć głębiej, tj. do struktury Kowalski sp. z o.o. Beneficjentem rzeczywistym jest bowiem nie tylko osoba bezpośrednio wywierająca decydujący wpływ na daną spółkę, ale również osoba wywierająca ten wpływ pośrednio – np. poprzez zarządzanie spółką będącą wspólnikiem w naszej spółce.

Tak więc bez wątpienia beneficjentem rzeczywistym Kowalski spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa nie będzie Kowalski sp. z o.o, ale Jan Kowalski i Jan Nowak, jako członkowie jej zarządu. Oni bowiem, zarządzając Kowalski sp. z o.o. (komplementariuszem) zarządzają i naszą spółką komandytową.

No dobrze – jednakże tak jak wspomniałem w spółce komandytowej mamy dwa rodzaje wspólników. Tak więc co z komandytariuszami? Komandytariusze nie reprezentują bowiem spółki komandytowej i zasadniczo nie uczestniczą w zarządzaniu nią – ich rola jest podobna do pasywnych inwestorów, którzy wnoszą kapitał i czerpią zyski.

W naszej spółce sytuacja jest prosta, bowiem nasi komandytariusze jednocześnie reprezentują komplementariusza, więc ustaliliśmy już, że są beneficjentami rzeczywistymi spółki Kowalski spółka z ograniczona odpowiedzialnością spółką komandytowa. Ale co w przypadku, w którym komandytariuszami byłyby także inne osoby, nie związane w żaden sposób ze spółką z o.o.?

Co prawda komandytariusze nie uczestniczą w bieżącym zarządzaniu spółką, ale przepisy k.s.h. wymagają ich zgody na podejmowanie przez spółkę czynności przekraczających zwykły zarząd (np. nabycie nieruchomości). Wspólnicy Ci mogą więc wywierać decydujący wpływ na spółkę i podejmowane przez nią działania. W tej sytuacji chciałbym mieć jedną, stanowczą odpowiedź. Jednakże w takim przypadku konieczna jest zawsze analiza umowy spółki komandytowej, która może ograniczyć albo nawet wyłączyć wymóg zgody komandytariuszy na czynności przekraczający zwykły zarząd. Dlatego też w takich sytuacjach zawsze zachęcam do kontaktu.

Niemniej, w przypadku zwykłych umów spółek komandytowych, które pozostawiają wymóg zgody komandytariuszy na podjęcie przez spółkę czynności przekraczających zwykły zarząd, zawsze rekomenduję uznanie i zgłoszenie komandytariuszy do Centralnego Rejestru jako beneficjentów rzeczywistych.