WYMIANA UDZIAŁÓW W SPÓŁCE Z O.O. A SKUTKI PODATKOWE

W poprzednim wpisie (dostępnym tutaj) opisałem na czym polega instytucja wymiany udziałów w spółkach z o.o.

Dzisiaj natomiast chciałbym przedstawić jakie są skutki podatkowe takiego rozwiązania.

Wymiana udziałów, dla wspólnika dokonującego tej czynności, polega tak naprawdę na wniesieniu aportu (wkładów niepieniężnych) w postaci udziałów w jednej spółce z o.o. (X) w zamian za udziały obejmowane w kapitale zakładowym tejże spółki, do której wnoszony jest aport (Y). W wyniku tej czynności ta osoba przestaje być wspólnikiem w spółce X (którym to wspólnikiem staje się nabywająca udziały w X spółka Y), a staje się wspólnikiem w spółce Y.

Wniesienie do spółki z o.o. wkładów, na pokrycie obejmowanych udziałów, jest czynnością, która rodzi liczne skutki podatkowe – na gruncie podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), podatku VAT i podatków dochodowych. Szczegółowo skutki te opisałem w jednym ze starszych wpisów (dostępnym tutaj). Tak więc odsyłam i zachęcam Państwa do lektury tegoż tekstu – a poniżej skupimy się na skutkach wymiany udziałów na gruncie podatku dochodowego, jako że to te ustawy regulują tą instytucję prawną.

Jedynie przypominając – ogólna zasada dokonania wkładów do spółek kapitałowych, a więc i sp. z o.o., jest taka, że:

    • wniesienie przez wspólników (czy to osób fizycznych czy prawnych) wkładów pieniężnych nie rodzi po ich stronie obowiązku zapłaty podatku (PiT albo CiT);
    • wniesienie aportu do spółki powoduje u wnoszącego powstanie przychodu, a co za tym idzie również konieczność zapłaty podatku dochodowego – jeżeli oczywiście będzie dochód.

Dokonanie wymiany udziałów – z zachowaniem wszystkich wymogów prawnych, które opisałem w poprzednim wpisie – powoduje natomiast, że właśnie nie powstanie podatek dochodowy do zapłaty od takiego aportu udziałów. Transakcja wymiany udziałów jest neutralna podatkowo pod kątem podatku dochodowego.

Dlatego też transakcja wymiany udziałów może być bardzo dobrą opcją optymalizacji podatkowej – znacznie lepszą niż na przykład dokonanie sprzedaży udziałów, co zawsze erodzi skutki podatkowe.

Dlatego też jeśli zastanawiają się Państwo czy i jak przeprowadzić taką procedurę to zapraszam do kontaktu – chętnie pomożemy.

WYMIANA UDZIAŁÓW W SPÓŁCE Z O.O.

W dzisiejszym wpisie chciałbym Państwu przedstawić na czym polega instytucja wymiany udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.

Ta instytucja prawna nie jest uregulowana w kodeksie spółek handlowych – stanowi wyłącznie pojęcie prawa podatkowego i została przewidziana w:

    • art. 24 ust. 8a i 8b ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych,
    • art. 12 ust. 4d ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych.

Co oznacza, że mogą z niej skorzystać zarówno podatnicy będący osobami fizycznymi jak i prawnymi (spółki).

Wymiana udziałów polega, jak sama nazwa wskazuje, na dokonaniu zamiany udziałów posiadanych w jednej spółce z o.o. na udziały w innej spółce z o.o.

Aby lepiej przedstawić ten opis pozwolę sobie posłużyć się przykładem.

Załóżmy, że mamy Spółkę z o.o. „A”, w której jedynym wspólnikiem jest osoba fizyczna „B”, mająca w tej spółce A 100 udziałów o łącznej wartości nominalnej 5.000,00 złotych. Wspólnik B zdecydował jednak, że nie chce już dłużej być osobiście wspólnikiem w spółce B, a chciałby żeby jego miejsce zajęła inna spółka z o.o. – spółka „C”.

W takim wypadku wspólnik B ma do wyboru kilka opcji – może swoje udziały w spółce A sprzedać do spółki C, może dokonać darowizny (choć to nigdy nie jest praktykowane z uwagi na wielki podatek od darowizny) i może wnieść posiadane przez siebie udziały w spółce A aportem, na kapitał zakładowy spółki C – w zamian otrzymując udziały w tej spółce C. 

I ta ostatnia czynność stanowi właśnie klasyczne pojęcie wymiany udziałów.

W opisanym bowiem przypadku spółka C stanie się wspólnikiem spółki A, przejmując dotychczasowe udziały wspólnika B, w zamian wydając wspólnikowi swoje własne udziały.

Ta procedura może zostać przeprowadzona zarówno na etapie zakładania spółki C (wspólnik B wniesienie do spółki C udziały w spółce A już na etapie zakładania tejże spółki), bądź w terminie późniejszym, gdy spółka C już będzie istniała. W tym drugim wypadku musi jednak dojść do podwyższenia kapitału zakładowego i emisji nowych udziałów, które wspólnik B pokryje wnosząc do spółki C udziały w spółce A.

Aby jednak opisana procedura faktycznie stanowiła wymianę udziałówto muszą być zachowane dodatkowe wymogi: 

      • spółka nabywająca uzyska bezwzględną większość praw głosu w spółce, której udziały (akcje) są nabywane, albo
      • spółka nabywająca, posiadająca bezwzględną większość praw głosu w spółce, której udziały (akcje) są nabywane, zwiększa ilość udziałów (akcji) w tej spółce,
      • spółka nabywająca oraz spółka, której udziały (akcje) są nabywane, są podmiotami wymienionymi w załączniku nr 3 do ustawy lub są spółkami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania, w innym niż państwo członkowskie Unii Europejskiej państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego; 
      • wspólnik jest podatnikiem podatku dochodowego i wnoszone przez niego udziały (akcje) stanowią wkład niepieniężny przeznaczony w całości lub części na podwyższenie kapitału zakładowego spółki nabywającej – co istotne warunek ten będzie zatem spełniony zarówno wówczas, gdy cała wartość wnoszonego wkładu zasili kapitał zakładowy, jak i wtedy, gdy jego część zostanie zaksięgowana na kapitale zapasowym (tzw. agio).
      • wnoszone przez wspólnika udziały (akcje) nie zostały nabyte lub objęte w wyniku transakcji wymiany udziałów albo przydzielone w wyniku łączenia lub podziału podmiotów;
      • wartość nabywanych przez wspólnika udziałów (akcji) przyjęta dla celów podatkowych jest nie wyższa niż wartość wnoszonych przez tego wspólnika udziałów (akcji), jaka byłaby przyjęta dla celów podatkowych, gdyby nie doszło do wymiany udziałów.

Tak więc – w opisanym przykładzie – wspólnik B nie może wnieść do spółki C 1% udziałów w spółce A, bo nie zachowany zostanie wymóg uzyskania przez spółkę C bezwzględnej większości głosów w spółce A.

Dopiero przy zachowaniu tych wszystkich dodatkowych wymogów działanie to będzie mogło stanowić wymianę udziałów i wywołać odpowiednie skutki prawne i podatkowe (o czym więcej w kolejnym wpisie).

ZAKAZ POWSZECHNEGO OFEROWANIA UDZIAŁÓW W SPÓŁKACH Z O.O.

W dniu 10 listopada 2023r. wszedł w życie, wprowadzony ustawą z dnia 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom, zakaz oferowania nabycia i objęcia udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością na rzecz nieoznaczonego adresata. A więc wprowadzony został zakaz powszechnej promocji i reklamy nabycia udziałów w sp. z o.o.

Do tej pory w polskim prawie nie było przepisów, które regulowałyby pozyskiwanie przez spółki z o.o. (np. startupy) kapitału na rozwój swojej działalności poprzez sprzedaż już istniejących bądź emisję nowych udziałów w kapitale zakładowym, o której to emisji spółki informowały publicznie czy powszechnie – np. w social media. Dlatego też taka praktyka była bardzo częsta – zwłaszcza w zakresie spółek w branży nieruchomości. 

Ta dowolność w składaniu powszechnych ofert została już jednak ukrócona. Aktualny stan prawny wprowadza zakaz:

    • składania nieoznaczonemu adresatowi oferty nabycia udziałów w spółce z o.o. (w przypadku sprzedaży już istniejących udziałów),
    • składania nieoznaczonemu adresatowi oferty objęcia udziałów w spółce z o.o. (w przypadku emitowania nowych udziałów w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego spółki),
    • promowania nabycia udziałów przez kierowanie reklamy lub innej formy promocji do nieoznaczonego adresata,
    • promowania objęcia udziałów przez kierowanie reklamy lub innej formy promocji do nieoznaczonego adresata.

Uzasadnienie ustawy wprowadzającej te zakazy stanowi, że pojęcie „promowania” powinno być rozumiane jako kierowanie reklam i innych form promocji do nieoznaczonego adresata. Przepis obejmie więc także inne niż reklama formy zachęcania potencjalnych inwestorów do dokonania inwestycji, jeżeli zachęty te mogą prowadzić do decyzji inwestycyjnej.

I żeby nie było za łatwo ustawa wprowadza również sankcje – także karne – dla osób naruszających ten zakaz. Naruszenie każdego z tych zakazów będzie zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 6 miesięcy.