ZARZĄD SUKCESYJNY JEDNOOSOBOWEGO PRZEDSIĘBIORSTWA – KWESTIE PODATKOWE
Zgodnie z obietnicą z pierwszego wpisu dotyczącego tematyki dziedziczenia jednoosobowego przedsiębiorstwa poprzez instytucję zarządu sukcesyjnego chciałbym dzisiaj pochylić się nad kwestiami podatkowymi dotyczącymi dalszego istnienia przedsiębiorstwa po śmierci przedsiębiorcy oraz skutkach podatkowych odziedziczenia przedsiębiorstwa poprzez zarząd sukcesyjny.
Jak już wstępnie Państwu wskazałem, do momentu wejścia w życie ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, która wprowadziła do polskiego prawa instytucję zarządu sukcesyjnego i umożliwiła dziedziczenie przedsiębiorstwa w całości, prowadzona przez przedsiębiorcę jednoosobowa działalność gospodarcza ulegała rozwiązaniu z momentem jego śmierci, tracony był numer NIP, a przedsiębiorstwo przestawało być podatnikiem zarówno podatku dochodowego jak i podatku VAT.
Ponieważ jednak zamysłem zarządu sukcesyjnego jest dalsze prowadzenie przedsiębiorstwa po śmierci przedsiębiorcy i przekazanie go spadkobiercom w praktycznie niezmienionej formie, to przedsiębiorstwo w spadku zachowuje swoją dotychczasową podmiotowość na gruncie prawa podatkowego. Wyraźnie stanowi o tym art. 49 ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, zgodnie z którym: przedsiębiorstwo w spadku jest jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej, będącą podatnikiem, o którym mowa w:
– art. 1a ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;
– art. 1a ustawy z dnia 20 listopada 1998r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne;
– art. 15 ust. 1a oraz art. 17 ust. 1i ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług;
– art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 2006r. o podatku tonażowym;
– art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008r. o podatku akcyzowym;
– art. 71 ust. 1a ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych;
– art. 8 ust. 4 ustawy z dnia 6 lipca 2016r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych;
– art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej.
Na gruncie ustawy o VAT wprost zresztą zostało wskazane, że przedsiębiorstw w spadku uznaje się za podatnika kontynuującego prowadzenie działalności gospodarczej zmarłego podatnika.
Przedsiębiorstwo w spadku pozostaje podatnikiem na dotychczasowych zasadach, jakie obowiązywały przedsiębiorcę przed jego śmiercią, do momentu wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego (przyczyny wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego opisałem w poprzednim wpisie), a jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony – wraz z wygaśnięciem uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego (moment wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego omówiłem tutaj), o ile małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy albo spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy albo zapisobierca windykacyjny, któremu zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku w okresie od śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia uprawnienia do powołania przez spadkobierców zarządcy sukcesyjnego
będą wykonywać czynności konieczne do zachowania majątku lub możliwości prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku i poinformują o tym właściwy Urząd Skarbowy, dokonując zgłoszenia do naczelnika urzędu skarbowego o kontynuowaniu prowadzenia tego przedsiębiorstwa.
Przedsiębiorstwo w spadku zachowuje także dotychczasowy NIP, którym posługiwał się przedsiębiorca, co stanowi odstępstwo od ogólnej zasady prawa podatkowego wyrażonej w art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1995r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, zgodnie z którą: w przypadku zgonu lub ustania bytu prawnego podatnika nadany NIP wygasa. Nadany przedsiębiorcy i używany dalej przez przedsiębiorstwo w spadku numer NIP wygasa w tym samym momencie, w jakim przedsiębiorstwo w spadku traci swoją podmiotowość prawną (wskazałem powyżej). W momencie bowiem, w którym wygasa zarząd sukcesyjny dochodzi (a przynajmniej powinno) do zakończenia postępowania spadkowego i objęcia przedsiębiorstwa w całości przez spadkobiercę (lub spadkobierców na zasadach współwłasności) co oznacza, że od tej pory przedsiębiorstwo będzie prowadzone przy użyciu numeru NIP spadkobiercy (spadkobierców).
Kolejną kwestią podatkową jaką chciałbym tutaj poruszyć (z pewnością szczególnie istotną dla tych z Państwa, którzy występować mogą w roli spadkobierców) jest opodatkowanie nabycia przedsiębiorstwa poprzez dziedziczenie.
Zasadniczo w polskim prawie nabycie składników majątku poprzez dziedziczenie podlega opodatkowaniu. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn: podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego.
Ustawa o podatku od spadków i darowizn wprowadza jednakże zwolnienie spod opodatkowania nabycia własności przedsiębiorstwa osoby fizycznej lub udziału w nim (zarówno w drodze dziedziczenia jak i zapisu windykacyjnego) o ile spadkobiercy spełnią następujące warunki:
-
- zgłoszą nabycie własności przedsiębiorstwa lub udziału w nim właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego,
- będą prowadzić to przedsiębiorstwo przez okres co najmniej 2 lat od dnia jego nabycia. Jeżeli przedsiębiorstwo nabędzie więcej niż jedna osoba (mamy do czynienia z kilkoma spadkobiercami, którzy nabyli udziały w przedsiębiorstwie) zwolnienie z opodatkowania przysługuje tylko tym nabywcom, którzy będą to przedsiębiorstwo prowadzili przez okres 2 lat.
Wprowadzony wymóg prowadzenia przedsiębiorstwa przez spadkobierców przez okres 2 lat wynika z samego zamysłu zarządu sukcesyjnego. Cała procedura dziedziczenia przedsiębiorstwa (opisana przeze mnie tutaj) jest w końcu tak przemyślana, by umożliwić spadkobiercom odziedziczenie przedsiębiorstwa w praktycznie niezmienionej formie pozwalającej na bezproblemowe kontynuowanie działalności po śmierci przedsiębiorcy. Dlatego też tylko w takim przypadku przysługiwać będzie zwolnienie spod opodatkowania.
W przypadku posiadania przez Państwa jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości co do kwestii podatkowych związanych z prowadzeniem i dziedziczeniem przedsiębiorstwa w spadku bądź wypełnianiem deklaracji do urzędu skarbowego informującej Naczelnika o nabyciu przedsiębiorstwa w ramach dziedziczenia – proszę śmiało pytać!🙂